CHAD – choroba afektywna dwubiegunowa
To zaburzenie nazywano dawniej maniakalno-depresyjnym. Choroba ta charakteryzuje się odczuwaniem skrajnych stanów emocjonalnych: krańcowo pozytywnych w postaci podwyższonego, euforycznego nastroju na zmianę ze znacznie obniżonym afektem w postaci silnego smutku i braku odczuwania przyjemności. Podwyższony nastrój nazywany jest epizodem maniakalnym, a obniżony – epizodem depresyjnym. Epizody te mogą różnić się intensywnością – od łagodnych po silne. Wpływają one na sposób myślenia, emocje i zachowanie danej osoby. Zmienność nastrojów w ChAD nie podlega jednemu wzorcowi, u każdej chorującej osoby może przebiegać inaczej.
Choroba afektywna dwubiegunowa dotyka około 1% populacji, tak samo często mężczyzn jak kobiety, a jej początek ma miejsce we wczesnej dorosłości (ok. 20-30 rż.).
Epizody manii
Epizod manii można opisać jako nadzwyczajnie podwyższony nastrój, euforyczny, charakteryzujący się silnym napędem lub też stanami nadmiernej irytacji i drażliwości. W przebiegu ChAD mogą występować również stany hipomaniakalne, które w porównaniu do manii, są stanami o mniejszym nasileniu objawów. Granica między hipomanią a manią jest cienka, w związku z czym istnieje możliwość pogłębienia się intensywności nastroju do poziomu manii. Epizody manii mogą być leczone ambulatoryjnie, pod warunkiem, iż osoba chora pozostaje w kontakcie z rzeczywistością. Objawy manii to:
– zmniejszona potrzeba snu i jedzenia
– przyśpieszenie myślenia, często prowadzące do rozkojarzenia
– lekkomyślne działania, nierespektowanie norm społecznych, lekceważenie ryzyka
– zwiększony popęd seksualny
Epizod depresji
Objawy epizodu depresyjnego w przebiegu choroby dwubiegunowej zasadniczo są takie same jak w przypadku depresji, jednak w przypadku ChAD często zdarza się, iż obniżenie nastroju następuje bardzo szybko, osiągając znaczne nasilenie nawet w ciągu kilku dni.
Główne typy ChAD
Zaburzenie afektywne typu I – charakteryzuje się zazwyczaj ciężkim przebiegiem, nasilenie zarówno depresji jak i manii jest silne, stany maniakalne często wymagają hospitalizacji. Między poszczególnymi rzutami choroby występują okresy bezobjawowe, czyli tzw. stany remisji
Zaburzenie afektywne typu II – w tej postaci również występują pełnoobjawowe depresje, ale epizody maniakalne mają łagodniejszy przebieg, często przyjmują postać stanów hipomaniakalnych. Pomiędzy poszczególnymi epizodami występują stany pełnej remisji.
ChAD z szybką zmianą faz – tej postaci zaburzenia można mówić jeśli w ciągu roku występuje co najmniej 4 epizody depresji lub manii.
Leczenie ChAD
Leczenie ChAD związane jest przede wszystkim z farmakoterapią mającą na celu kontrolę oraz ustąpienie występujących objawów, a następnie działania profilaktyczne zapobiegające ich nawrotom. W celu uzyskania optymalnych wyników leczenia najważniejsza jest ścisła współpraca z lekarzem psychiatrą oraz stosowanie się do zaleceń.
ChAD wpływa bardzo negatywnie na codzienne funkcjonowanie osoby nią dotkniętej, dlatego tak ważne jest wsparcie rodziny oraz właściwie prowadzona psychoterapia. Terapia poznawczo-behawioralna ChAD pozwala lepiej zrozumieć objawy oraz przebieg zaburzenia. Psychoedukacja pozwala klientowi na monitorowanie swoich objawów oraz rozpoznawanie wczesnych sygnałów ostrzegawczych, dzięki czemu leczenie jest skuteczniejsze. Dodatkowo dzięki technikom terapii poznawczo-behawioralnej klient zyskuje narzędzia pozwalające lepiej kontrolować swoje stany emocjonalne oraz skuteczniej radzić sobie ze stresem.
Autorka: mgr Beata Cugowska