Borderline

Zaburzenie osobowości Borderline, w języku polskim tłumaczone się jako „osobowość chwiejna emocjonalnie” to jedno z najczęściej występujących zaburzeń osobowości. Według niektórych szacunków niemal połowa pacjentów zgłaszających się po pomoc psychiatryczną i terapeutyczną ma taką osobowość. Obecnie w Internecie można znaleźć wiele artykułów na ten temat, zawierających nieścisłe, lub wręcz mylne informacje, wprowadzające w błąd pacjentów oraz ich rodziny. Poniżej znajdziesz rzeczowe, potwierdzone empirycznie wiadomości na ten temat oraz informacje o skutecznych sposobach leczenia.

 

Według Seligmana centralną cechą zaburzenia osobowości borderline jest niestabilność wielu aspektów codziennego funkcjonowania, m.in związków międzyludzkich, zachowania, nastroju i wizerunku własnego „ja”. Cierpiące na nie osoby przeżywają emocje częściej niż inni ludzie, są one intensywniejsze, a ich zmiany zachodzą częściej, np. depresyjny nastrój lub silny gniew może pojawić się nagle, i trwać intensywnie przez kilka godzin lub dni. Zachowanie takich osób może być dla nich samych problematyczne, gdyż podejmują często ryzykowne i niebezpieczne zachowania pod wpływem impulsów. Może to być nadużywanie alkoholu lub narkotyków, objadanie się, lekkomyślna jazda samochodem, niekontrolowane wydatki, lub ryzykowne zachowania seksualne, np. seks bez zabezpieczenia z przypadkowymi osobami. Nie zawsze jednak to zaburzenie osobowości musi mieć tak intensywny i barwy przebieg. Czasem ktoś może dobrze kontrolować zewnętrzne impulsy, ale desperacko bać się opuszczenia przez bliską osobę i funkcjonować w sposób chorobliwie zależny. Punktem wspólnym deklarowanym przez większość os z tym problemem jest jednak przewlekłe i dojmujące poczucie pustki, której nie sposób wypełnić. Większość osób doświadcza także myśli samobójczych, spora część ma za sobą epizody samookaleczania, a nawet próby samobójcze.
Ostateczną diagnozę może postawić psychiatra lub (w praktyce częściej) psycholog kliniczny lub wykwalifikowany terapeuta, który opierając się najczęściej na teście osobowości oraz wywiadzie musi ustalić czy spełnionych jest przynajmniej pięć spośród poniższych kryteriów:

• desperackie wysiłki w celu uniknięcia porzucenia
• intensywne i niestabilne relacje międzyludzkie
• zniekształcone, niestabilne poczucie własnej tożsamości
• impulsywność okazywana w jednym z obszarów: nadużywanie substancji, ryzykowny seks, nieostrożna jazda samochodem, objadanie się, rozrzutność.
• powtarzające się zachowania, gesty lub groźby samobójcze
• chroniczne poczucie pustki
• brak opanowania gniewu
• niestabilność emocjonalna utrzymująca się od kilku godzin do kilku dni
• związane ze stresem myśli paranoidalne (związane z podejrzliwością wobec innych) lub symptomy dysocjacyjne (poczucie obcości, bycia obok)

Przyczyny

Najbardziej aktualnym i zarazem najpełniejszym modelem zaburzenia jest ten zaproponowany przez Marshę Linehann tzw. Model Biospołeczny. Przyczynami rozwoju takiej osobowości jest według tego modelu kombinacja czynników biologicznych (większej uwarunkowanej genetycznie podatności i wrażliwości) i społecznych (głównie unieważniającego środowiska rodzinnego, w którym emocje dziecka były w najlepszym wypadku nierozumiane i ignorowane, w najgorszym – otwarcie i wrogo zwalczane). Czynniki te splatają się ze sobą, gdyż wyjściowa biologiczna podatność wrażliwego dziecka czyni je bardziej podatnym na negatywne wydarzenia rodzinne, takie jak uzależnienie i niestabilność jednego z rodziców, przemoc fizyczna, psychiczna czy seksualna. Nie wszystkie dzieci wychowujące się w dysfunkcjonalnej rodzinie rozwiną osobowość borderline. Zależy to zawsze od splotu różnych okoliczności, obecności lub braku czynników chroniących oraz indywidualnej wrażliwości. Należy tu jednak podkreślić, iż NIKT NIE JEST ODOWIEDZIALNY ZA SWOJE ZABURZENIE OSOBOWOŚCI. W duchu dialektyki uznać należy również, że w większości przypadków opiekunowie dzieci i nastolatków, u których później rozwinął się taki problem zwykle chcieli jak najlepiej, lecz nie potrafili uprawamacniać przeżyć dziecka czy też należycie go chronić.

Terapia

Najczęściej oferowaną formą pomocy jest terapia indywidualna. Ważne jest jednak w jakim podejściu terapeutycznym jest prowadzona. Badania nad skutecznością terapii borderline zestawione przez Seligmana w książce Psychopatologia pokazują, że indywidualna terapia psychodynamiczna przynosi umiarkowaną poprawę u około 30 % pacjentów przy założeniu co najmniej kilku lat jej trwania. Dla porównania Dialektyczna Terapia Behawioralna (DBT, którego autorką jest Marsha Linehann) przynosi umiarkowaną poprawę u 65 % pacjentów już po kilku miesiącach. Najodpowiedniejszą formą tej terapii jest indywidualny kontakt z terapeutą i równolegle tzw. Trening Umiejętności Społecznych prowadzony w grupie.
Istnieją dowody, że okaleczenia, które często towarzyszą borderline  związane są za zaburzeniem układu serotoninowego. To zaburzenie, szczególnie w momentach kryzysów samobójczych i objawów psychotycznych można więc skutecznie leczyć lekami przeciwdepresyjnymi (SSRI), a w ostatnich latach z powodzeniem stosuje się również leki stabilizujące nastrój z grupy leków przeciwpadaczkowych (np. Lamotrygina).